Lazaretstraße / Cieszyńskiego

Zbiegiem okoliczności na jednej z aukcji internetowych pojawiła się strona jakiegoś wydawnictwa z 1932 r., a na tej stronie zdjęcie Lazaretstraße czyli obecnej ulicy Cieszyńskiego.

 

Zbieg okoliczności, bo zdjęcie przedstawia okolicę, w której ostatnio znaleziono ludzkie szczątki. Za płotem po prawej park należący do garnizonowego lazaretu.

 

A tak budynki przy ówczesnej ul. Szpitalnej wyglądały w 1954 r. na zdjęciu Olgierda Czernera.

50 lat różnicy... (i później)

Południowa wewnętrzna pierzeja Rynku na przestrzeni lat...

Rok 1904 r.

Rok 1954, fot. Olgierd Czerner

Rok ~1971, fot. Stefan Arczyński

Ring/Rynek 57 - 1927/1954

Główny sklep firmy Ortelt, Ring 57 /folder reklamowy, 1927/

Rynek 57 /fot. Olgierd Czerner, 1954/

Główny sklep firmy Gustav Ortelt G.m.b.H. mieścił się w Rynku pod numerem 57, czyli mniej więcej tam, gdzie dziś kawiarnia Amaretto.

 

Poniższy tekst pochodzi z reklamy datowanej na 1927 r.

"1 kwietnia 1899 założyciel spółki, Gustav Ortelt, przejął działalność firmy „Hermann & Rudolph”, w której przez wiele lat był kierownikiem. Z biegiem lat niestrudzonej pracy, przy wsparciu wieloletnich współpracowników, udało mu się doprowadzić do osiągnięcia przez firmę wysokiej pozycji w mieście. Sklep firmy, jako pierwszy w Rynku, posiadał stałą dwupoziomową ekspozycję handlową (również na I piętrze – sprzęt AGD). W 1903 r. firma rozpoczęła hurtowy handel pasteryzatorami i słojami do pasteryzacji, osiągając wkrótce znaczący udział na rynku wschodniej części Niemiec. Skuteczny rozwój firmy doprowadził do utworzenia własnej wytwórni pasteryzatorów i innych wyrobów z blachy, korzystającej z nowoczesnych maszyn pozwalających osiągnąć wysoką jakość produktów."

Reklama firmy /ebay.de/

Sklep w Rynku oferował: wszelkie artykuły dla rolnictwa, ogrodnictwa, sprzęty gospodarstwa domowego, narzędzia ze stali, piece i kuchenki, materiały elektryczne, materiały budowlane.

Fila przy Sejmowej – „Eisenhof”: pręty stalowe, stal, blachy, artykuły dla kołodziejstwa i kowalstwa, części do pługów i żniwiarek, pompy i rury wodociągowe, materiały zduńskie.

 

Kamienica, tak jak cała pierzeja, została zniszczona w czasie walk o miasto 24/25 stycznia 1945 r.

 

Oprócz sklepu w Rynku i filii przy Sejmowej (Herrenstrasse 7), firma posiadała działkę fabryczną oraz plac składowy z bocznicą kolejową przy dworcu towarowym. Do Gustava Ortelta należały również: w 1921 r. dom przy Ritterstrasse 5 (ob. Rycerska), w 1933 r. parcela budowlana Ohlauer Strasse 25 (róg 3. Maja i Słowackiego).

Rodzina Orteltów mieszkała w istniejącym do dziś domu przy Słowackiego 7 (Kronprinzenstrasse 7).

https://olesnica.fotopolska.eu/Slowackiego_7_Olesnica?f=977140-foto

Stary szpital powiatowy przy ul. Łużyckiej

Informacje czerpałem ze strony https://www.olesnica.nienaltowski.net/Szpitale_przytulki.htm

Kościół Zbawiciela, 1954 r. (fot. Olgierd Czerner, kolorowane w MyHeritage)

Nie zajmiemy się dziś kościołem Zbawiciela, ale budynkiem widocznym po prawej stronie zdjęcia. Został on wybudowany na początku XIX w. jako szpital powiatowy (Kreis Krankenhaus, adres Wende Strasse 3). Pełnił tę funkcję do 1887 r. kiedy to wybudowano nowy szpital miejski (przy obecnej ul. Armii Krajowej).

Najprawdopodobniej po tym czasie budynek zajmuje Innere Mision (kościelna instytucja dobroczynna związana z kościołem ewangelickim) i zaczyna w nim prowadzić działalność dobroczynną.

Po dojściu do władzy nazistów w 1933 r. kościelna działalność charytatywna została mocno ograniczona, a później praktycznie całość aktywności dobroczynnej przejęło narodowosocjalistyczne państwo. W latach 1941-42 budynek był „hotelem” dla robotników przymusowych, obcokrajowców. Mieszkało w nim ok. 50 osób w pokojach 2-3 osobowych, a na parterze mieściła się stołówka.

Po wojnie stał się budynkiem mieszkalnym. Został rozebrany w I połowie lat ‘60 ubiegłego wieku.

Oryginalna fotografia

Skąd się wzięła nazwa ulicy Łużyckiej?

W 1797 r. z fundacji rzemieślnika Wendego, który przeznaczył 5500 talarów na opiekę dla 10 ubogich mieszczan, powstał przytułek zwany Wende Haus. Dziś to budynek plebanii przy kościele św. Trójcy (ten z konstrukcją szachulcową).

Pod koniec XIX w. ulica przy której wybudowano przytułek - Seiten Bäudel, otrzymała nazwisko jego fundatora - Wende Strasse. Zmiana ta widoczna jest na planach miasta z 1882 i 1899 r.

W Niemczech Wendami nazywa się Łużyczan, stąd pewnie proste powojenne przełożenie nazwy ulicy, tak jak sąsiedniej Rycerskiej z Ritter Strasse.