50 lat różnicy... (i później)

Południowa wewnętrzna pierzeja Rynku na przestrzeni lat...

Rok 1904 r.

Rok 1954, fot. Olgierd Czerner

Rok ~1971, fot. Stefan Arczyński

Wizyta Kronprinza w 1904 r.

/źródło: allegro.pl/

Na Allegro pojawiła się powyższa widokówka z ceną wywoławczą 500,- zł i ceną 'kup teraz' 700,- zł... Widokówka unikatowa, nie przeczę, ale ceny trochę z kosmosu. Zobaczymy, czy będą chętni.

 

A na widokówce następca tronu Wilhelm Hohenzollern (ten z lewej) po przyjęciu defilady uczestników wojen z 1866 i 1872 roku oraz żołnierzy oleśnickiego garnizonu, defiluje przez ustrojony Rynek. Miało to miejsce 26 maja 1904 r. Podobno, aby zobaczyć Kronprinza, w Oels pojawiło się wtedy ok. półtora tysiąca przyjezdnych. Więcej o tej wizycie tu: https://www.olesnica.nienaltowski.net/Nastepca_tronu_odwiedziny_2.htm

 

Kamienice stojące na pierwszym planie dziś nie istnieją. W tym miejscu znajduje się boczne, południowe wejście do ratusza. A jak to miejsce wyglądało 50 lat później, już wkrótce...

Herrenstraße i Schloßstraße

 

Skrzyżowanie Herrenstraße i Schloßstraße, czyli dzisiejszych ulic Sejmowej i Zamkowej.  

Budynki po lewej nie przetrwały walk w styczniu 1945 r., dziś na ich miejscu znajduje się parking.

Narożny budynek po prawej, dotrwał do dziś, a na przełomie XIX i XX w. mieścił się w nim urząd skarbowy.

 

Dom za zamkiem

Od znalezionej wśród rodzinnych zdjęć fotografii domu za zamkiem zaczęła się kilkanaście lat temu moja przygoda z historią Oleśnicy. https://www.olesnica.nienaltowski.net/Dom_za_zamkiem.htm

 

A dziś ten dom na zdjęciu Andrzeja Komarzyńca, lata '60.

 

Dom za zamkiem, fot. Andrzej Komarzyniec, 196x

 

Nie wiem jak do Was, ale do mnie bardziej przemawia wersja oryginalna, niekolorowana.

/kolorowane w MyHeritage/

Magazinstraße na początku XX w.

Nowa widokówka w kolekcji cieszy tym bardziej, że to ulica, przy której obecnie mieszkam - Jana Kilińskiego, wtedy Magazinstraße.

Magazinstraße / ul. Jana Kilińskiego (obieg 1917 r.)

A na widokówce sporo ciekawostek!

Pierwszy od lewej budynek przy ulicy, to "Villa Helene", w której mieszkał m.in. Karl Bielschowsky, radny miejski, pierwszy Vorsteher der Gemeinde (przewodniczący społeczności żydowskiej?), członek zamożnego rodu Bielschowsky związanego z Oleśnicą - https://www.olesnica.nienaltowski.net/Mlyn_Bielschowsky.htm

Villa Helene ok. 1910 r. [źródło: polska-org.pl/6945492,foto.html]

Za willą Helene widać fragment garnizonowego lazaretu wybudowanego w 1859 r. Funkcję tę pełnił do roku 1922 kiedy to został przekształcony w budynek mieszkalny. Zabudowania przy Lazaretstraße 3 zostały zniszczone w styczniu 1945 r. A tuż po wojnie obecna ul. Cieszyńskiego nosiła nazwę ulicy Szpitalnej. https://www.olesnica.nienaltowski.net/Lazaret_garnizonowy.htm

Lazaret ok. 1907 r. [źródło: polska-org.pl/4011505,foto.html]

Po prawej dwa budynki stojące przy przy Gustav-Freytag-Straße, czyli dzisiejszej Pocztowej. Do tego niższego i jaśniejszego swój zakład fotograficzny w 1905 r. przeniósł Max Herden, jeden ze sławniejszych oleśnickich fotografów. Wcześniej, od 1896 r., jego zaklad mieścił się w niewidocznym już na widokówce budynku narożnym (dziś Pocztowa i Sienkiewicza). https://www.olesnica.nienaltowski.net/Herden_Max.htm

Widok sprzed remontu, 2009 r. [źródło: polska-org.pl/780654,foto.html]

 

Rozwiązanie zagadki tajemnicznego budynku

25 września 2006 r. na stronie olesnica.nienaltowski.net pojawiła się powyższa widokówka z zapytaniem - gdzie znajdował się ten budynek? Przez te wszystkie lata, co jakiś czas, to zdjęcie wpadało mi w oko, ale takich domów w Oels mogło być wiele i nie mogłem złapać tropu. Fragment charakterystycznego budynku na drugim planie też nie pomógł.

Niedawno zostałem obdarowany skanami zbioru widokówek zmarłego niedawno Adama Fedorowicza, w którym to zbiorze znajdowała się również ta z zagadkowym budynkiem. Skany są w rewelacyjnej jakości i dzięki temu złapałem pierwszy trop.

Tabliczka z numerem budynku, średnio czytelna, ale na moje oko, to 42 lub 47. W Oels było raptem kilka ulic z tak wysoką numeracją - Bernstadter Straße (Krzywoustego), Ohlauer Straße (3 Maja), Wartenberger Straße (Wojska Polskiego). No i Rynek, ale ten z góry skreśliłem.

Drugi trop, to fotograf, który zrobił zdjęcie - Max Bergel. Bo taka widokówka, to rzadkość, wiec może akurat fotograf mieszkał lub miał zakład gdzieś w pobliżu? Tu już krąg podejrzanych adresów wyraźnie się zawęził.

Trop trzeci, który podchwyciłem wyłącznie z ciekawości, a okazał się strzałem w 10, to adresat widokówki. Z ciekawości, bo oprócz wiedeńskiego adresu pojawiło się tam słowo Tonkünstler (istniejąca do dziś wiedeńska orkiestra). Poszukałem w Google imienia i nazwiska adresata - Waldemara Gokischa. I oprócz tego, że w maju 1919 r. występował jako pianista w Wiener Konzerthaus, to na 8 pozycji Google wyświetliło nazwisko Gokisch w spisie mieszkańców Oels! A podany tam adres upewnił mnie w poprawności wcześniejszego dochodzenia.

I tak oto, po piętnastu latach, mogę za klasykiem zawołać: 

- Szanowni Państwo! Wysoki Sądzie! To jest... tym razem nie profesor Rafał Wilczur, ale budynek przy Ohlauer Straße 43!

Dziś mniej więcej w tym miejscu znajduje się sklep Ben.

 

 

Nie wiem, czy budynek przetrwał wojnę. Ten sąsiedni, z numerem 44, został rozebrany pod koniec lat 60 (?) ubiegłego stulecia.

 

Nadawca pocztówki, Gustav Gokisch (zgodnie z podpisem - wuj Waldemara) był nauczycielem w ewangelickiej szkole dla chłopców (Evangelische Knabenschule) - dzisiejszy budynek I LO.

Co jeszcze w Google'u?

Według Międzynarodowego Katalogu Filatelistów z 1898 r. Waldemar Gokisch zamieszkiwał w Warszawie przy Wilczej 43/10. [źródło]

Waldemar Gokisz wchodził w skład kwartetu Filharmonii Warszawskiej, który 9 lutego 1904 r. uświetnił 35-lecie pracy dziennikarskiej Feliksa Fryzego, redaktora naczelnego warszawskiego Kuriera Porannego. [źródło]